Ze zwiększonym ryzykiem rozwoju zespołu suchego oka (ZSO) wiąże się wiele czynników ryzyka, w tym m.in. stosowanie soczewek kontaktowych, zanieczyszczenie powietrza oraz warunki pracy.

Soczewki kontaktowe

Soczewki kontaktowe są popularną alternatywą dla okularów w korekcji wad wzroku. Mogą jednak również przyczynić się do rozwoju ZSO. Soczewki kontaktowe mogą zaburzać strukturę filmu łzowego i zmniejszać ilość tlenu docierającego do rogówki, co prowadzi do suchości i dyskomfortu. Noszenie soczewek kontaktowych przez dłuższy czas może również zwiększać ryzyko infekcji i zapalenia rogówki, co może dodatkowo zaostrzyć objawy ZSO. Pacjenci, którzy noszą soczewki kontaktowe i doświadczają objawów zespołu suchego oka, powinni omówić to z lekarzem okulistą. Zmiana na jednorazowe soczewki jednodniowe lub skrócenie czasu noszenia soczewek w ciągu dnia może pomóc złagodzić niektóre objawy.

fot. Canva.com

Zanieczyszczenie powietrza

Czynniki środowiskowe, takie jak zanieczyszczenie powietrza, również mogą przyczynić się do rozwoju ZSO. Zanieczyszczenie powietrza zawiera mikroskopijne cząsteczki, które mogą podrażniać oczy i zakłócać film łzowy, prowadząc do suchości i dyskomfortu. Badania wykazały, że osoby mieszkające na obszarach o wysokim poziomie zanieczyszczenia powietrza mają większe ryzyko wystąpienia zespołu suchego oka. Aby zmniejszyć wpływ zanieczyszczeń na oczy, można używać okularów ochronnych, takich jak okulary przeciwsłoneczne, i unikać spędzania czasu na świeżym powietrzu w okresach dużego zanieczyszczenia.

 Warunki pracy

Niektóre warunki pracy mogą również przyczynić się do rozwoju zespołu suchego oka. Osoby, które spędzają dużo czasu korzystając z urządzeń cyfrowych, takich jak komputery i smartfony, mogą być bardziej narażone na rozwój ZSO. Dzieje się tak, ponieważ dłuższy czas przed ekranem może zmniejszyć częstotliwość mrugania i zakłócić film łzowy, prowadząc do suchości i dyskomfortu. Inne zawody, które mogą zwiększać ryzyko ZSO, obejmują te, które wiążą się z długotrwałym narażeniem na suche lub zakurzone środowisko, takie jak produkcja lub prace budowlane.

Pracownicy służby zdrowia, zwłaszcza ci, którzy pracują w salach operacyjnych lub innych środowiskach o wysokim poziomie klimatyzacji, mogą być narażeni na zwiększone ryzyko wystąpienia zespołu suchego oka. Niski poziom wilgotności w tych środowiskach może zakłócić równowagę filmu łzowego i zaostrzyć objawy suchego oka. Ponadto pracownicy służby zdrowia mogą być narażeni na działanie czynników drażniących, takich jak środki dezynfekujące i inne chemikalia, które mogą przyczyniać się do wystąpienia objawów suchego oka.

Pracownicy budowlani są często narażeni na zakurzone, wietrzne lub suche środowisko, które może przyczynić się do rozwoju zespołu suchego oka. Ponadto stosowanie sprzętu ochronnego, takiego jak gogle czy maski, może przyczynić się do zmniejszenia mrugania i zwiększonego parowania filmu łzowego, co prowadzi do objawów suchego oka.

Osoby, które spędzają długie godziny za kierownicą lub latając samolotem, mogą być bardziej narażone na rozwój zespołu suchego oka. Wynika to z długotrwałego przebywania w suchym środowisku o niskiej wilgotności, a także zmniejszonego mrugania i zwiększonego parowania filmu łzowego z powodu klimatyzacji lub systemów grzewczych.

Artyści i muzycy, którzy spędzają długie godziny pracując z materiałami takimi jak farba, glina lub instrumenty muzyczne, mogą być narażeni na zwiększone ryzyko wystąpienia zespołu suchego oka. Wynika to z długotrwałego narażenia na czynniki drażniące, takie jak kurz, opary lub chemikalia, które mogą przyczyniać się do objawów suchego oka.

Aby zmniejszyć wpływ warunków pracy, pracownicy powinni robić częste przerwy, aby odpocząć i wtedy regularnie mrugać. Używanie sztucznych łez może również pomóc złagodzić suchość i dyskomfort.

fot. Canva.com

Wnioski

Soczewki kontaktowe, zanieczyszczenia i warunki pracy to tylko niektóre z czynników, które mogą przyczynić się do rozwoju zespołu suchego oka. Osoby, które noszą soczewki kontaktowe, mieszkają na obszarach o wysokim poziomie zanieczyszczenia lub wykonują zawody związane z długotrwałym korzystaniem z urządzeń cyfrowych lub narażeniem na suche lub zakurzone środowisko, powinny być świadome potencjalnego ryzyka i podjąć kroki w celu zmniejszenia ryzyka rozwoju ZSO. Zwrócenie się o pomoc lekarską do okulisty może również pomóc w zdiagnozowaniu i leczeniu schorzenia, zmniejszając wpływ zespołu suchego oka na codzienne życie.

Artykuł opracował:

Prof. dr hab. med. Andrzej Grzybowski
Kierownik Katedry Okulistyki, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn
Kierownik Instytutu Okulistycznych Badań Naukowych, Fundacja Okulistyka 21, Poznań

Literatura uzupełniająca:

1. Galor A, Britten-Jones AC, Feng Y, Ferrari G, Goldblum D, Gupta PK, Merayo-Lloves J, Na KS, Naroo SA, Nichols KK, Rocha EM, Tong L, Wang MTM, Craig JP. TFOS lifestyle: Impact of lifestyle challenges on the ocular surface. Ocul Surf. 2023 Apr 11:S1542-0124(23)00034-4.
2. Downie LE, Britten-Jones AC, Hogg RE, Jalbert I, Li T, Lingham G, Liu SH, Qureshi R, Saldanha IJ, Singh S, Craig JP. TFOS Lifestyle – Evidence quality report: Advancing the evaluation and synthesis of research evidence. Ocul Surf. 2023 Apr 11;28:200-212.
3. Sullivan DA, da Costa AX, Del Duca E, Doll T, Grupcheva CN, Lazreg S, Liu SH, McGee SR, Murthy R, Narang P, Ng A, Nistico S, O’Dell L, Roos J, Shen J, Markoulli M. TFOS lifestyle: Impact of cosmetics on the ocular surface. Ocul Surf. 2023 Apr 13:S1542-0124(23)00031-9.
4. Alves M, Asbell P, Dogru M, Giannaccare G, Grau A, Gregory D, Kim DH, Marini MC, Ngo W, Nowinska A, Saldanha IJ, Villani E, Wakamatsu TH, Yu M, Stapleton F. TFOS Lifestyle Report: Impact of environmental conditions on the ocular surface. Ocul Surf. 2023 Apr 14;29:1-52.
5. Wolffsohn JS, Lingham G, Downie LE, Huntjens B, Inomata T, Jivraj S, Kobia-Acquah E, Muntz A, Mohamed-Noriega K, Plainis S, Read M, Sayegh RR, Singh S, Utheim TP, Craig JP. TFOS Lifestyle: Impact of the digital environment on the ocular surface. Ocul Surf. 2023 Apr 14;28:213-252.
6. Stapleton F, Abad JC, Barabino S, Burnett A, Iyer G, Lekhanont K, Li T, Liu Y, Navas A, Obinwanne CJ, Qureshi R, Roshandel D, Sahin A, Shih K, Tichenor A, Jones L. TFOS lifestyle: Impact of societal challenges on the ocular surface. Ocul Surf. 2023 Apr 14;28:165-199.
7. Gomes JAP, Azar DT, Baudouin C, Bitton E, Chen W, Hafezi F, Hamrah P, Hogg RE, Horwath-Winter J, Kontadakis GA, Mehta JS, Messmer EM, Perez VL, Zadok D, Willcox MDP. TFOS Lifestyle: Impact of elective medications and procedures on the ocular surface. Ocul Surf. 2023 Apr 20:S1542-0124(23)00037-X.
8. Markoulli M, Arcot J, Ahmad S, Arita R, Benitez-Del-Castillo J, Caffery B, Downie LE, Edwards K, Flanagan J, Labetoulle M, Misra S, Mrugacz M, Singh S, Sheppard J, Vehof J, Versura P, Willcox MDP, Ziemanski J, Wolffsohn JS. TFOS lifestyle: Impact of nutrition on the ocular surface. Ocul Surf. 2023 Apr 24:S1542-0124(23)00029-0.